W 2023 roku będą obowiązywać nowe zasady Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027. Dopłata podstawowa będzie wynosiła 118 euro do 1 hektara powierzchni użytków rolnych. Ponadto będzie można otrzymać: Uzupełniające redystrybucyjne wsparcie dochodów do celów zrównoważoności (płatność redystrybucyjna) do maksymalnie 30 ha w wysokości 40 euro/ha, a także Uzupełniające wsparcie dochodów dla młodych rolników (płatność dla młodych rolników) w wysokości 60 EUR/ha. Ponadto, podobnie jak w latach poprzednich, będzie można otrzymać wsparcie do produkcji, m.in.. do roślin strączkowych na nasiona, pastewnych, truskawek, pomidorów, ziemniaków skrobiowych, buraków cukrowych, konopi włóknistych.
Płatność do gospodarstwa będzie można zwiększyć, realizując praktyki korzystne dla środowiska, klimatu i dobrostanu zwierząt, tzw. Ekoschematy – dodatkowe wsparcie dobrowolne dla rolnika i wykraczające ponad podstawowe wymogi określone w warunkowości. Będzie można realizować 6 następujących ekoschematów:
1. Ekoschemat - Obszary z roślinami miododajnymi
Ekoschemat polega na utworzeniu obszaru z roślinami miododajnymi przez wysiew mieszanki składającej się z co najmniej dwóch gatunków roślin miododajnych, która nie obejmuje obcych gatunków inwazyjnych, np. facelia błękitna, gryka zwyczajna, słonecznik zwyczajny, gorczyca jasna, nostrzyk biały lucerny i wiele innych, określonych w liście w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Dodatkowo obowiązuje zakaz prowadzenia produkcji rolnej (w tym zakaz wypasu i koszenia) w terminie do dnia 31 sierpnia oraz zakaz stosowania środków ochrony roślin. Ale na utworzonym obszarze z roślinami miododajnymi dozwolone będzie stawianie uli. Na powierzchni z roślinami miododajnymi rolnik może realizować praktykę Uproszczone systemy upraw. Powierzchnia upraw roślin miododajnych będzie uwzględniana przy praktyce Zróżnicowana struktura upraw.
Ważne! Płatność do obszaru z roślinami miododajnymi nie przysługuje do powierzchni wykazanej we wniosku o przyznanie płatności na potrzeby realizacji normy GAEC 8 (obowiązek przeznaczenia 4% powierzchni gruntów ornych na obszary nieprodukcyjne).
Szacowana stawka płatności podstawowej wynosi ok. 269,21 EUR/ha.
2. Ekoschemat - Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin
Ekoschemat polega na wspieraniu produkcji roślinnej prowadzonej zgodnie z metodykami Integrowanej produkcji roślin poświadczającego ją posiadanym certyfikatem krajowego systemu jakości - Integrowana Produkcja Roślin (IP), który funkcjonuje na podstawie przepisów ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin (Dz. U. z 2020 poz. 2097) w danym roku. Dodatkowo rolnik musi zachować, w danym roku kalendarzowym, wszystkie posiadane w gospodarstwie trwałe użytki zielone. Płatność zostanie przyznana do powierzchni upraw, z których pochodzą produkty roślinne opatrzone w danym roku certyfikatem Integrowanej Produkcji Roślin oraz do powierzchni trwałych użytków zielonych odpowiadającej równowartości powierzchni upraw z których pochodzą produkty roślinne opatrzone w danym roku certyfikatem Integrowanej Produkcji Roślin, z wyłączeniem trwałych użytków zielonych wrażliwych pod względem środowiskowym, objętych normą GAEC 9.
Ekoschematu nie realizuje się na jednej powierzchni z:
Szacowana stawka płatności podstawowej w 2023 wynosi ok. 306,74 EUR/ha.
3. Ekoschemat - Biologiczna ochrona upraw
Płatności są przyznawane do powierzchni gruntów na obszarze zatwierdzonym do podstawowego wsparcia dochodów, na których rolnik przeprowadził, w celu eliminacji danego agrofaga, zabieg ochrony uprawy wyłącznie przy użyciu biologicznego środka ochrony roślin (dopuszczonego do obrotu na podstawie wydanego zezwolenia) zgodnie z zawartymi w etykiecie wymaganiami (art.34 ustawy)
W przypadku gdy eliminacja danego agrofaga za pomocą środka biologicznego okazała się nieskuteczna, dopuszcza się przeprowadzenie zabiegu chemicznym środkiem ochrony roślin.
Po dokonanych zabiegach w terminie do 31 sierpnia roku, w którym złożono wniosek rolnik składa za pomocą systemu teleinformatycznego do ARiMR:
Ekoschematu nie realizuje się na jednej powierzchni z ekoschematem: Obszary z roślinami miododajnymi, Integrowanej Produkcji Roślin.
Szacowana stawka płatności podstawowej wynosi ok. 89,89 EUR/ha.
4. Ekoshcemat - Retencjonowanie wody na TUZ
Celem interwencji jest promowanie retencjonowania wody, które poprawia gospodarkę wodną, a także ogranicza emisję dwutlenku węgla do atmosfery. Płatność przyznawana będzie rolnikom do TUZ na cele związane z retencjonowaniem wody, na których w okresie wegetacyjnym w danym roku faktycznie wystąpiły zalania, podtopienia zdefiniowane jako stan wysycenia profilu glebowego wodą na poziomie przynajmniej 80%, w okresie między 1 maja a 30 września, przez okres co najmniej 12 następujących po sobie dni.
Wsparcie będzie dotyczyło TUZ na których realizowane są dodatkowo:
Podtopienie lub zalanie potwierdza wykaz działek wraz z danymi przestrzennymi tych działek oraz zalanego lub podtopionego obszaru na tych działkach sporządzany corocznie przez Instytut Uprawy Nawożenia i gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy.
Szacowana stawka płatności podstawowej wynosi ok. 63,15 EUR/ha.
5. Dobrostan zwierząt
Celem ekoschematu jest zachęcenie rolników do promowania podwyższonych (ponad obowiązujące standardy) warunków dobrostanu zwierząt
Wymagania ogólne dla interwencji:
Dobrostan zwierząt będzie kontynuacją wsparcia dla gatunków/grup zwierząt objętych działaniem Dobrostan zwierząt PROW 2014-2020 tj.: świń (lochy, tuczniki), bydła (krowy mleczne, krowy mamki) i owiec, z rozszerzeniem o kury nioski, kurczęta brojlery, indyki mięsne, konie, bydło opasowe oraz kozy.
W odniesieniu do świń i bydła zastosowanie ma system punktowy polegający na możliwości wyboru przez rolnika z katalogu poszczególnych praktyk podwyższający poziom dobrostanu zwierząt – praktyk możliwych do realizacji w danym gospodarstwie.
Podstawowym warunkiem realizacji ekoschematu – Dobrostan zwierząt, jest wybór praktyki polegającej na zapewnienie zwierzętom zwiększonej powierzchni bytowej w pomieszczeniach/ budynkach. Jedynie przy wyborze tej praktyki możliwa jest realizacja pozostałych praktyk przewidzianych dla danej grupy zwierząt.
Praktyki dodatkowe: zapewnienie utrzymania na ściółce ze słomy lub podobnego materiału, pozwalający na jednoczesny odpoczynek( bydło, świnie), późniejsze odsadzenie młodych od matki (prosięta odsadza się nie wcześniej niż w 35 dniu od ich urodzenia, cielęta nie wcześniej niż w 5 dniu od ich urodzenia), utrzymanie świń w cyklu zamkniętym, zapewnienie wybiegu przez co najmniej 4 godz. dziennie przez cały rok (krowy mleczne, krowy mamki).
6. Ekoschemat - Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi
W ramach tego ekoschematu płatność roczna przyznawana będzie do powierzchni gruntów objętych poszczególnymi praktykami. Wsparciem w ramach interwencji będzie objętych 8 praktyk. Ten ekoschemat oparty jest o system punktowy przypisany do poszczególnych praktyk i mogą go realizować tylko te gospodarstwa, które spełnią warunek uzyskania minimalnej liczby punktów. Liczba ta stanowi równowartość punktów, które rolnik otrzymałby w sytuacji realizacji na co najmniej 25 % powierzchni użytków rolnych najwyżej punktowanej praktyki. Podstawę do wyliczenia płatności stanowi suma punktów uzyskana w ramach ekoschematu, uwzględniająca liczbę realizowanych praktyk, ich punktową wartość oraz powierzchnię, na której będą realizowane. Wysokość wsparcia odpowiada liczbie punktów przypisanych do danej praktyki. Wartość 1 pkt w przybliżeniu = 100 zł
Poniżej poszczególne praktyki z liczbą punktów:
-wariant podstawowy - 1 pkt;
-wariant z wapnowaniem - 3 pkt;
Przykład
Gospodarstwo o powierzchni 10 ha UR - musi uzyskać minimalną liczbę 12,5 pkt
10 ha x 25% = 2,5 ha czyli 2,5 ha x 5 pkt/ha = 12,5 pkt
Gospodarstwo o powierzchni 100 ha - musi uzyskać minimalną liczbę 125 pkt
100 ha x 25% = 25 ha czyli 25 ha x 5 pkt/ha = 125 pkt
Rolnik w celu wypełnienia minimalnej liczby punktów będzie mógł realizować dowolną liczbę praktyk, pod warunkiem że będzie można je łączyć i realizować w jednym gospodarstwie. Co oznacza, że w zależności od tego jakie praktyki wybierze i jak wysoko będą one punktowane, na takiej powierzchni będzie realizował ekoschemat.
Przykład
Gospodarstwo o powierzchni 10 ha UR - warunkiem dostępu jest uzyskanie minimum 12,5 pkt.
Aby spełnić ten warunek gospodarstwo może np. zrealizować:
1 praktykę:
Międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe - na powierzchni 2,5 ha x 5 pkt = 12,5pkt
Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt - na powierzchni 2,5 ha x 5 pkt = 12,5 pkt
Uproszczone systemy uprawy - na powierzchni 3,13 ha x 4 pkt = 12,5 pkt.
2 praktyki:
Wymieszanie słomy z glebą - na powierzchni 2,5 ha x 2 pkt = 5 pkt
Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia - wariant z wapnowaniem - na powierzchni 2,5 ha x 3 pkt = 7,5 pkt
6a. Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt- 5 pkt
Celem praktyki jest ochrona bioróżnorodności poprzez właściwe gospodarowanie na trwałych użytkach zielonych (TUZ) o niskiej wartości produkcyjnej, prowadzenie racjonalnego wypasu zwierząt, przeciwdziałanie negatywnemu trendowi zaprzestawania utrzymywania zwierząt trawożernych w gospodarstwach posiadających TUZ.
Płatność jest przyznawana do trwałych użytków zielonych położonych poza obszarami Natura 2000. Rolnicy, którzy będą realizować praktykę muszą:
6b. Międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe- 5 pkt
Celem praktyki jest poprawa stanu i ochrona gleby w szczególności poprzez zwiększanie substancji organicznej w glebie. Rolnicy, którzy będą realizować praktykę, muszą:
6c. Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia - wariant podstawowy - 1 pkt. i wariant z wapnowaniem - 3 pkt
Celem praktyki jest właściwe zarządzanie nawożeniem dostosowanym do zasobności gleb w azot, fosfor, potas, magnez, wapń i potrzeb roślin z wykorzystaniem analizy gleby i systemów wspomagania decyzji w zakresie nawożenia. Praktyka dzieli się na dwa warianty, w zależności od realizacji wariantu rolnicy będą musieli:
Wymagania:
6d. Zróżnicowana struktura upraw – 3 pkt
Celem praktyki jest poprawa jakości gleby i potrzeba odbudowy materii organicznej poprzez wzbogacenie struktury upraw o gatunki roślin, które wpływają zarówno na dodatni bilans substancji organicznej, jak i na zw ększanie się różnorodności biologicznej. Realizacja tej praktyki będzie polegała na:
6e. Wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji – 2 pkt
Celem praktyki jest ograniczenie emisji amoniaku do atmosfery i polega na:
Rolnik w celu potwierdzenia realizacji praktyki z jednej lokalizacji musi zrobić dwa zdjęcia: pierwsze w momencie rozpoczęcia rozrzucania obornika i drugie w momencie przyorania obornika. Różnica czasu na tych dwóch zdjęciach nie może przekraczać 12 godzin.
Zdjęcia przekazuje się niezwłocznie, ale nie później niż:
Zdjęcie wykonane zawiera informacje o długości i szerokości geograficznej miejsca wykonania tego zdjęcia oraz datę i godzinę jego wykonania.
Przy tej praktyce nie jest wskazana ilość obornika. Natomiast zgodnie z wymogami maksymalna dawka nawozów naturalnych nie może zawierać więcej niż 170 kg N w czystym składniku na 1 ha użytków rolnych.
Jeżeli rolnik nie może wykonać zdjęcia geotagowanego dopuszcza się złożenie oświadczenia potwierdzającego wykonanie tej praktyki.
6f. Stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo - 3 pkt
Celem praktyki jest ograniczenie emisji amoniaku do atmosfery i polega na stosowaniu określonej ilości płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo na gruntach ornych i trwałych użytkach zielonych.
Potwierdzeniem wykonania praktyki będzie zrobienie zdjęcia geotagowanego, pokazującego urządzenie, którym dokonuje się aplikacji nawozów płynnych, np. węże wleczone, aplikatory płozowe, aplikatory redlicowe, aplikatory talerzowe.
6g. Uproszczone systemy upraw - 4 pkt
Celem praktyki jest zachowanie naturalnych zasobów przyrody przy równoczesnym osiąganiu zadowalających plonów. Realizacja praktyki będzie polegała na uprawie roślin w systemie bezorkowym lub uprawie pasowej (strip-till), to znaczy że zabiegi uprawowe wykonywane będą w zespole uprawek pożniwnych i przedsiewnych z wyłączeniem uprawy płużnej, a także pozostawieniu na polu całości resztek pożniwnych w formie mulczu.
6h. Wymieszanie słomy z glebą -2 pkt
Celem praktyki jest wykorzystanie słomy do utrzymywania lub zwiększania poziomu zawartości substancji organicznej, jak i składników pokarmowych w glebach. Realizacja praktyki będzie polegała na rozdrobnieniu i wymieszaniu całej słomy z glebą lub jej przyoranie po zbiorze plonu głównego na gruntach ornych.
W celu dokumentacji rolnik musi prowadzić wykaz zabiegów agrotechnicznych pozwalający potwierdzić realizację wymogu na działkach, na których realizowana jest praktyka i przekazać go do ARiMR.
Ewa Kłosińska