Rolniczy handel detaliczny jest formą działalności związaną z produkcją i zbywaniem żywności przez rolników wprowadzoną do polskiego porządku prawnego ustawą z 16 listopada 2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia sprzedaży żywności przez rolników (DzU poz. 1961) oraz rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 16 grudnia 2016 r. w sprawie maksymalnej ilości żywności zbywanej w ramach rolniczego handlu detalicznego oraz zakresu i sposobu jej dokumentowania (DzU poz. 2159).
Od 1 stycznia 2019 r. do rolniczego handlu detalicznego mają zastosowanie również przepisy ustawy z 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia sprzedaży żywności przez rolników do sklepów i restauracji (DzU poz. 2242), która zawiera kolejne rozwiązania ułatwiające prowadzenie produkcji żywności i jej wprowadzanie na rynek przez podmioty działające w tzw. krótkich łańcuchach dostaw, w tym prowadzące rolniczy handel detaliczny.
Celem nowelizacji jest umożliwienie mniejszym gospodarstwom osiągnięcia obrotów, które umożliwią im utrzymanie się z tego, co wyprodukują. Sprawnie działający system rolniczego handlu detalicznego – to szansa na rozwój gospodarstw zwłaszcza tych mniejszych.
Rolnicy prowadzący gospodarstwa mogą rozpocząć działalność w ramach RHD po uprzedniej rejestracji (bez obowiązkowego zatwierdzenia) u powiatowego lekarza weterynarii (produkty pochodzenia zwierzęcego lub żywność zawierająca jednocześnie środki spożywcze pochodzenia niezwierzęcego i produkty pochodzenia zwierzęcego, tj. żywność złożona) lub państwowego powiatowego inspektora sanitarnego (żywność pochodzenia niezwierzęcego). W tym celu należy złożyć odpowiedni wniosek do ww. organów urzędowej kontroli żywności.
W ramach RHD możliwe jest, m.in.: przetwórstwo i zbywanie wytworzonej żywności konsumentom końcowym, a także od 1 stycznia 2019 r., na rzecz zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczaniem dla konsumenta finalnego, w tym sklepów, restauracji, stołówek i innych placówek o podobnym charakterze.
Sprzedaż dopuszczalna jest na określonym obszarze –obejmuje on województwo, w którym jest prowadzona produkcja żywności w ramach rolniczego handlu detalicznego oraz powiaty lub miasta stanowiące siedzibę wojewody lub sejmiku województwa, sąsiadujące z tym województwem.
Aby korzystać z preferencji przewidzianych dla rolników prowadzących produkcję i sprzedaż żywności w ramach RHD, należy spełnić kilka warunków:
1) żywność musi pochodzić w całości lub części z własnej uprawy, hodowli lub chowu
2) sprzedaż nie może przekroczyć limitów wskazanych w ww. rozporządzeniu w sprawie maksymalnej ilości żywności zbywanej w ramach rolniczego handlu detalicznego
3) sprzedaż nie może przekroczyć 40.000 zł (jeśli producent chce korzystać z preferencji podatkowych)
po przekroczeniu tej kwoty rolnik zobowiązany jest opłacać 2-procentowy podatek ryczałtowy
4) produkcja oraz sprzedaż muszą być wykonywane przez rolnika – nie może odbywać się w oparciu o żadne umowy-zlecenia itp., nie może odbywać się z udziałem pośrednika (wyjątek stanowi możliwość udziału pośrednika podczas sprzedaży na wystawach, festynach czy w trakcie kiermaszów, organizowanych w celu promocji żywności)
Nadzór nad bezpieczeństwem żywności produkowanej w ramach rolniczego handlu detalicznego prowadzi:
Nadzór nad jakością handlową żywności wytwarzanej w ramach RHD prowadzi Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.
Producent zbywający żywność w ramach RHD zobowiązany jest przestrzegać podstawowe wymagania z zakresu bezpieczeństwa żywności:
Dodatkowo, podmioty prowadzące rolniczy handel detaliczny, które zbywają żywność ww. zakładom prowadzącym handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta finalnego, są zobowiązane przestrzegać wymogów istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa konsumentów, dotyczących identyfikowalności żywności. Oznacza to, że rolnik sprzedający w ramach RHD powinien utworzyć system identyfikacji sprzedawanej żywności, tak aby możliwe było odtworzenie do których zakładów prowadzących handel detaliczny trafiła żywność, w jakiej ilości i jakiego rodzaju.
Rolnik sprzedający w ramach RHD zobowiązany jest do oznakowania miejsca zbywania żywności konsumentowi finalnemu, w tym przez pośrednika. Oznakowanie musi:
1) być czytelne i widoczne dla konsumenta
2) zawierać napis „rolniczy handel detaliczny
3) zawierać dane obejmujące:
a) imię i nazwisko albo nazwę i siedzibę podmiotu prowadzącego rolniczy handel detaliczny
b) adres miejsca prowadzenia produkcji zbywanej żywności
c) weterynaryjny numer identyfikacyjny podmiotu prowadzącego rolniczy handel detaliczny –
w przypadku żywności pochodzenia zwierzęcego i żywności złożonej.
Żywność sprzedawana w ramach rolniczego handlu detalicznego musi spełniać wymagania w zakresie oznakowania, stosownie do obowiązujących przepisów (szczegółowe informacje nt.
oznakowania zostały zawarte w odrębnych wytycznych na stronach: https://www.gov.pl/web/rolnictwo/jakosc-handlowa-i-znakowanie-zywnosci
oraz http://www.wijhars.bip.lodz.pl/data/other/znakowanie_zywnosci_wprowadzanej_do_obro_2.pdf).
W zakresie jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych należy zwrócić uwagę na konieczność spełnienia szczegółowych wymagań w przypadku produktów takich jak: soki, nektary owocowe, dżemy, galaretki, konfitury itp.; przetwory owocowe, miody, ziemniaki, które zostały określone w przepisach odpowiednich rozporządzeń Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Dodatkowo, w uzupełnieniu informacji dotyczących przepisów podatkowych, podajemy kryteria będące podstawą zwolnienia przychodów z rolniczego handlu detalicznego od podatku dochodowego. Zwolnieniu podlegają przychody ze sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyłączeniem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, do kwoty 40.000 zł rocznie, przy czym, m.in.:
Opracowano na podstawie informacji zawartych na stronach: www.minrol.gov.pl, http://www.wijhars.bip.lodz.pl